Óskaástand mannskepnunnar er að gera ekki neitt. Við
erum því alltaf að strita til þess eins að hafa
efni á að gera ekki neitt. Þetta er eilífðarvél
lífsins, eilífðarvélin inní okkur. Þessa
eilífðarvél hefur fólk á takteinum þegar
það heilsast á götu og spyr; Jæja, ekki alltaf
nóg að gera?
Þjóðin slítur sig frá volgu bælinu
til að gera eitthvað svo hún hafi efni á húsi
og sjónvarpi. Dagurinn hefst á því að gera
ekki neitt í
húsinu (sofa), svo er eitthvað gert (unnið), og dagurinn
endar með því að gera ekki neitt fyrir framan sjónvarpið.
Svona rúllar þetta þangað til hin eftirsótta
helgi kemur; þá er ekkert gert í tvo daga.
Ekki einu sinni skítarönd
Ef maður gerir eitthvað nógu lengi hefur maður efni
á að gera ekkert í langan tíma, t.d. að drolla
rorrandi á erlendri strönd eða
slugsa í íslenskum bústað og grilla. Ef maður
er ekki þess meiri letingi er vont að lenda í vinnu sem
ekkert er að gera í. Þá kemur hökt í
eilífðarvélina og tíminn silast áfram.
Það er vont. Ég fékk einu sinni ömurlega sumarvinnu
við að ræsta í vélsmiðjunni Héðni.
Það tók klukkutíma, en vinnuskildan var 10 tímar.
Ég hékk því í hvarfi og vonaði að
karlarnir fengu skitu eða helst að
matareitrun legðist á mannskapinn. Þá hefði
ég haft eitthvað að gera. En karlarnir voru kattþrifnir
og umhverfisvænir og ég fékk ekki einu sinni skítarönd
til að kljást við. Þetta var því hörmung
og ég var hættur eftir tvo mánuði. Helst á
tíminn nefnilega að þjóta áfram þegar
maður er í vinnunni, en hann á að mjakast áfram
þegar maður er að slappa af. Hver kannast ekki við setningar
eins og helgin bara flaug úr höndunum á mér,
eða sumarfríið var ekki fyrr byrjað en það
var búið?
Alltof oft líður þó tíminn of hratt
þegar maður er ekki að gera neitt. Setningar eins og Dagurinn
við færibandið bara flaug úr höndunum á
mér og fyrr en varði var ég komin heim að góna
á Leiðarljós eru því sjaldgæfari.
Lufsast á moldargólfi
Í byrjun aldarinnar þurfti fólk að vinna jafn
mikið og dráttarklárar og komst sjaldan í þá
aðstöðu að geta gert ekki neitt.
Himnaríki Biblíunnar þótti því
eftirsóknarvert, að fá að voma að eilífu
í því frábæra elliheimili með stóru
strákunum og gera faktískt ekki neitt nema að góna
á dýrðina. Lítið stóð til boða
þá sjaldan fólk átti frí. Menn lufsuðust
í mesta lagi í hóp á moldargólfi og
lásu upphátt úr Biblíunni við ljóstíru
eða riðu út eða hvor öðrum. Svo kom sem betur
fer rafmagn og nú höfum við aldrei haft fleiri möguleika
til þess að gera ekki neitt. Eins og um síðustu aldarmót
horfum við nú bjartsýn fram á við. Framtíðin
hlýtur að verða björt fyrst mannkyninu tókst
að þrauka enn eina öldina. Einn daginn vonumst við til
að þurfa ekki að gera neitt
framar, að við getum bara verið í fríi þar
til við deyjum og verðum ekki neitt.
Í viðjum þægindanna
Á allri síðastu öld var þróunin
í þá átt að gefa okkur fleiri tækifæri
til að gera ekki neitt. Allt þokaðist sífellt í
þá átt að gera
okkur lífið léttara. Hér tala ég auðvitað
ekki um "okkur" sem allt mannkynið, heldur okkur sem vorum svo stálheppin
að fæðast á Vesturlöndum. Hvert sem litið
er má sjá merki um þessa þróun. Þú
þarft ekki að labba upp stiga því það
er lyfta. Þú þarft ekki að elda, maturinn kemur
tilbúinn úr örbylgjuofninum. Þú þarft
ekki að passa börnin þín, annað fólk sér
um það fyrir þig. Þú þarft ekki að
hugsa, bara stilla á góða stöð. Þú
þarft ekki að velkjast í nístandi tilvistarkreppu
og hugsa kvíðinn um stjarnfræðilega smæð
þína í alheiminum, þú færð þér
bara pillu. Hurðir opnast sjálfkrafa fyrir þér.
Ég stóð sjálfan mig að því
nýlega að verða hálf hissa og fúll að
þurfa að ýta á hurð til að komast út
úr byggingavöruverslun. Ég var byrjaður á
kvörtunarbréfi þegar ég uppgötvaði að
ég var orðinn fangi í viðjum þægindana
og hætti snarlega að skrifa.
Þægindi er málið. Þægindi er lausnarorð
samtímans og keppikefli. Og ef fram fer sem horfir verður ástandið
svona árið 2100.
Öryrkjar í alfleti
Árið 2100 verður loksins kominn botn í öryrkjamálið
því þá verðum við öll orðin
að löggiltum öryrkjum. Orðið "öryrki" verður
því fjarlægt með lögum úr íslenskunni.
Meðalþyngd Íslendinga verður 200 kg og lífslíkur
200 ár. Almennt samþykki verður nefnilega um það
á Vesturlöndum að spikfeitt sé fallegt og eintóm
geðveiki sé að sporna við eðlilegri spikmyndun.
Stórfenglegar uppgötvanir DeCode munu svo lengja meðalaldurinn.
Hver og einn liggur í alfletinu sínu og nennir aldrei
út úr því, enda lítið að sækja
undir bert loft nema eiturgufur frá álverksmiðjum sem
verður búið að troða út um allt og stingandi
augnaráð pólskra verkamanna að fara í og úr
vinnu. Í alfletinu verður búið að pakka öllu
sem við "þurfum" í dag í eitt tæki. Alfletið
verður það sem í dag kallast íbúð,
klósett, ísskápur, rúm, tölva, sjónvarp,
sími o.s.frv. Í Elko (sem þá heitir Beri Beri
eftir samrunann við Bónus, BT-tölvur, Rúmfatalagerinn
og Ikea ) verður hægt að fá tvær tegundir; deluxe
alfleti með innbyggðum Tælendingi, og venjulegt.
Frábær útópía
Í þessu alfleti liggjum við svo og hreyfum ekki annað
en puttana á alfjarstýringunni og kjammana til að tyggja
gúmmilaðið sem tælenskir innflytjendur keyra heim
að dyrum (ef við eigum bara venjulegt alfleti -- í deluxe-útgáfunni
mata Tælendingarnir okkur líka). "Vinnan" okkar fer fram fyrir
hádegi. Þá millifærum við á milli
reikninga, sýslum með bréf, tékkum á því
hvað aðrir öryrkjar eru að gera í sínum
alfletum og skoðum klám. Eftir hádegi horfum við
á alskjáinn fram á kvöld. Þar fáum
við ýmsa skemmtun og síðast en ekki síst alls
konar mikilfenglega þekkingu, sem verður undirstaða alls
í þessari frábæru útópíu.
Allir sjá að þessi framtíðarsýn
er rökrétt og endanleg útkoma sé miðað
við þróunina á síðustu öld og væntingarnar
í dag. Það segir sig svo auðvitað sjálft
að árið 2100 verður gamla eilífðarvélin
okkar breytt. Bilið milli þess að gera eitthvað og gera
ekki neitt verður horfið og við gerum ekkert. Punktur.
Svona verður þetta þangað til blanka innflutta
fólkið sem sér um að moka skítinn undan okkur
gerir uppreisn og rekur okkur fituhlunkana úr alfletunum. Það
dreymir að sjálfssögðu líka um það
að verða sílspikaðir öryrkjar og gera ekki neitt.