Þegar Björk mætti á Óskarinn í húðlitum jogginggalla með dauðan stork lafandi utan á sér fóru þeir plebbalegu hjá sér og óskuðu þess að það væri ekki alltaf verið að tönglast á því að hún væri íslensk. En auðvitað var þetta gott framtak hjá Björk og hún veit hvað klukkan slær í ferðamannabransanum. Ef hún hefði verið í venjulegum kjól og ekki skorið sig svona úr myndu mun færri koma til Íslands í sumar. Það að Björk mætti í dauðum stork á Óskarinn hefur meiri áhrif en til dæmis allt havaríið í kringum Lucky Leif vitleysuna. Þótt Utanríkisráðuneitið sendi tuttugu og fimm víkingaskip til viðbótar til New York hefði það samt minni áhrif en kjóllinn hennar Bjarkar.
Kók út um allt
Nú er okkur sagt að enn sé ferðamennskan á
uppleið á Íslandi. Að bráðum getum við
búist við allt að milljón útlendingum í
heimsókn á ári. Því verðum við
að spyrja: Hvers vegna koma útlendingar í heimsókn
til þessarar dvergþjóðar lengst úti í
rassgati? Til að svara þessu getum við litið í
eigin barm og spurt: Hvað vil ég fá út úr
ferðinni minni þegar ég fer til útlanda?
Nú segir þorri þjóðarinnar annað
hvort: Að geta keypt fullt af dóti í stærstu verslunarmiðstöð
í heimi, eða: Að liggja rorrandi fullur í sandi og
sól. Það sjá allir að okkar viðmið
um ferðir til útlanda gilda ekki yfir ferðamenn sem koma
hingað. Við getum ekki boðið erlendum ferðamönnum
upp á sólbað á sandströnd og glætan
að þeir muni flykkist til Íslands til þess eins
að vafra eins og uppvakningar um Kringluna eða nýja Smárann.
Nei, ferðamenn sem koma hingað eru að sannreyna glansmynd
sem þeir eru með í hausnum. Ég er sjálfur
með hausinn fullan af svona glansmyndum af stöðum sem ég
hef ekki komið til. Ef mér tekst einhvern tímann að
komast til Tahiti vil ég ekki að það fyrsta sem ég
rekst á þar sé fólk að drekka kók
og hlusta á Celine Dion, og ekki myndi ég heldur vilja ganga
beint inn í verslunarmiðstöð sem væri alveg eins
og Smárinn. Því miður er þó líklegt
að fólk í Britney Spears bolum að hesthúsa
í sig úr Cheezy Pop-pokum verði það fyrsta
sem ég sé, en ekki hressir og stoltir Pólynesar með
bein í gegnum nefið og berbjósta yngismeyjar sem setja
blómakrans um hálsinn á mér. Ég er 200
árum of seinn því jafnvel þar, í miðju
Kyrrahafinu, er allt orðið eins og það er alls staðar
annars staðar, eða svona næstum því.
Gömlu Íslandsvinirnir
En hvaða glansmynd er þá fólkið sem kemur
hingað með í hausnum? Túristar á Íslandi
eru aðallega af tveim ólíkum sauðahúsum. Fyrst
skal telja "Íslandsvinina" svo kölluðu, en þessi
tegund af ferðafólki var sú eina sem kom hingað fyrr
á árum. Þetta er lið sem á sér lítið
líf heima fyrir og hefur í staðinn legið yfir íslenskum
fornbókmenntum og látið sig dreyma lengi um að koma
hingað. Þetta er aðallega þýskt mussulið
sem kaupir í mesta lagi eina lopapeysu í ferðinni og
stelur þess meira af sykurmolum á kaffiteríum úti
á landi. Þetta fólk kemur hingað og býst
við að sjá káta víkinga þeysa niður
Laugarveginn á hestum og síðskeggjaða karla fara
með vísur á götuhornum. Það fer því
fýlt heim þegar "alheimsþorpið" blasir við því,
nema það hafi verið svo heppið að hitta á
víkingahátíðina í Hafnarfirði.
Með þessu fólki má flokka enn skrítnara
lið sem hefur áhuga á íslenska hestinum og/eða
hundinum. Hvað sem meistari Guðni reynir að sannfæra
okkur um að heimurinn sé fullur af fólki með brennandi
áhuga á þessum furðukvikindum, verður þetta
alltaf algjör minnihlutahópur og eflaust verður hann alltaf
fámennari en t.d. þeir sem hafa áhuga á belgísku
snjáldurmúsinni eða því að safna klósettpappírsrúllum.
Ísland, svaka kúl
Þessi gamla tegund af túristum verður eflaust alltaf
við lýði. Nýja tegundin sækir þó
í sig veðrið með hverju árinu og er að verða
miklu fjölmennari. Það er fólkið sem kemur hingað
með þann óljósa grun í farteskinu að
hér sé allt ofsalega kúl og hipp -- "Kúl-landsvinina"
mætti kalla það. Þennan grun hefur fólkið
fengið með því að hlusta á Björk og
Sigur Rós og með því að skoða eitthvað
af þessu lokkandi túristaefni sem boðið er upp á.
Ef ég vissi ekki betur myndi ég líka halda að
hér væri allt rosalega kúl og hipp eftir að hafa
lesið blöð eins og Iceland Review og Atlantica. Þar
snýr svala hliðin alltaf fram. Víðs fjærri
eru þessir endalausu íslensku melir og móar og fólkið
sem hangir í Kringlunni og er í meirihluta á Íslandi.
Stundum hefur svo tekist að gera eitthvað kúl sem er ekki
kúl. Ég man t.d. eftir ljósmynd af pylsusjoppunni
Frönken Reykjavík og meira að segja sú hola, sem
seint verður talin mjög kúl í návígi,
var kúl á þessari ljósmynd. Páll Stefánsson
ljósmyndari og þessir karlar eru ekkert annað en snillingar
og ættu á fá Fálkaorðuna strax. Auðvitað
er svo bara talað við kúl fólk í þessum
blöðum. Einu sinni var Gus Gus í hverju tölublaði,
en nú er meira talað við hönnunarsysturnar Hrafnhildi
og Báru, sem eru hvað mest kúl í dag. Allir vita
sem er að alíslenskur plebbismi selur ekki sæti í
Flugleiðavél.
Þegar hingað koma blaðamenn frá erlendum blöðum,
tímaritum eða sjónvarpsstöðvum er dregin upp
sama mynd og Iceland Review og Atlantica draga upp. Byrjað er á
að spjalla við einhvern kúlista sem er með puttann á
púlsi kúlsins, svo er farið í tillasafnið
og Bláa lónið, og punkturinn yfir i-ið er svo góð
kvöldstund á Kaffibarnum.
Fólkið sem fellur fyrir þessari mynd -- Kúl-landsvinirnir
-- verða ekki fyrir vonbrigðum eins lengi og þeir villast
ekki út í úthverfin. Helst ætti að reisa
múr utan um 101 því ég er ansi hræddur
um að glansmyndin yrði fljót að hrynja í Rúmfatalagernum.
The Swinging Reykjavik
Með fólkinu sem leitar að kúlinu flýtur
svo hliðarhópur túrista: "Klof-landsvinirnir", getum
við kallað þá. Þessir gröðu karlar
hafa séð annað en kúlið út úr öllum
þessum greinum um "The Swinging Reykjavik". Þeir koma hingað
til að detta íða og riðlast, því í
greinunum er alltaf ýjað að því að hér
sé auðvelt að fá sér á broddinn --
jafnvel hægt að ná í kúl píu sem
er í hönnun, ef heppnin er með. Þessir karlar fara
beint í tillasafnið en hanga svo bólgnir og slefandi
í pjásuholu og muna mest lítið eftir ferðinni
þegar þeir mæta á skrifstofuna í Birmingham
á þriðjudagsmorguninn.
Ef það væri bein í nefinu á Ferðamálaráði
myndi það beita sér fyrir því að t.d.
Fischerssund yrði gert að gleðigötu, svona eins og Herbertsstrasse.
Þetta er allt á réttri leið, nú ætti
bara Club Clinton að fá styrk hjá Borginni til að
víkka starfssemina út og taka yfir alla götuna. Þá
myndi gjaldeyrisforði þjóðarinnar stækka í
jöfnu hlutfalli við það sem klofin glennast og kofinn
sem Sögufélagið er í núna fyllist af Olgum
og Natösjum.